Een tijger op rails

Tijgers zie je normaal gesproken in de dierentuin of eventueel in het wild, maar op rails eerder zelden. Toch komt het af en toe voor dat men een “Tigerli“, zo wordt in Zwitserland de kleine stoomloc van het type E 3/3 liefdevol genoemd, rokend en stampend op een museumspoor kan waarnemen. Zo afgelopen weekend op de STAR-lijn tussen Stadskanaal, Veendam en Nieuw Buinen, waar jaarlijks Stadskanaal onder Stoom plaatsvindt, een gebeurtenis van bovenregionaal belang. Maar hoe komt een “Tigerli“ in Nederland en uiteindelijk zelfs bij STAR, een museumspoor aan de grens van de provincies Groningen en Drenthe? Wel, na het einde van de oorlog kochten de NS Nederlandse Spoorwegen van de SBB, naast andere stoomlocs, twee rangeerlocomotieven die in de haven van Rotterdam werden ingezet. Een derde E 3/3 ”Tigerli“ kon op zijn beurt met hulp van een sponsor van Buurtspoorweg in Haaksbergen in Mannheim van een museum worden aangekocht. Ze werd gerestaureerd en levert tussen Haaksbergen en Boekelo zwaar werk. En dat na 115 jaar nog steeds, want dit “Tigerli“ werd in 1910 bij de SML Schweizerische Lokomotiv- und Maschinenfabrik in Winterthur gebouwd. In totaal konden van dit loctype tussen 1896 en 1916 voor de Schweizerische Centralbahn, de Jura Simplon Bahn en de SBB Schweizerische Bundesbahnen 118 eenheden worden vervaardigd.

Maar Haaksbergen en Stadskanaal liggen 120 kilometer van elkaar verwijderd en een stoomloc die maar 45 kilometer per uur rijdt kan niet in de reguliere dienst worden opgenomen. Er blijft daarom alleen transport per dieplader over de weg over. Een bedrijf dat in zulke opdrachten is gespecialiseerd, is het familiebedrijf De Haan Transport BV uit Nijkerk, een onderneming die sinds meer dan 40 jaar bestaat en alles op de weg brengt dat hoger, langer en zwaarder is dan normaal. Daaronder behoren onder andere ook railvoertuigen van allerlei aard, zoals het “Tigerli“. Journalist B.R. Hans J. Betz en fotografe Beatrice Betz-Tobler waren erbij toen chauffeur Henk van Dasselaar zijn 590 pk Scania 4-assige trekker met 4-assige dieplader bekwaam over een aansluitspoor plaatste, zodat alleen nog een verbinding met de verlaagde trailer tot stand moest worden gebracht. Dat was eersteklas precisiewerk van de ervaren driver, die werd ingelicht door John Moesker van STAR.

De dieplader van De Haan kort voor de aankomst op het rangeerterrein.

Henk van Dasselaar manoeuvreert zijn lange dieplader uiterst precies.

Het ijverige STAR-team helpt bij de bouw van de oprijramp.

Nadat de verbinding tot stand was gebracht, werd een gesloten goederenwagen met behulp van een kleine rangeerloc naar het “Tigerli“ gereden. In enkele minuten kwam dit treinstel op het rangeerterrein van STAR, waar het na afloop van het evenement weer in omgekeerde volgorde werd geladen en afgevoerd. En nog iets: terwijl de collega’s in Duitsland en Zwitserland in de bureaucratie verstikken, vervoeren de Nederlandse collega’s speciale transporten tot 27 m lengte, 3,50 m breedte en 4,25 m hoogte zonder begeleidende voertuigen en “politiebegeleiding“.

Naast verschillende stoom- en diesellocs kon men ook een zogenaamde stoomreserveloc waarnemen, die vooral in chemische fabrieken werd ingezet. Met twee diesellocomotieven werd aan 80 jaar bevrijding herinnerd, want WD33 (NS 162) kwam in 1944 met de invasie aan het strand van Normandië naar Europa, terwijl nummer 2225 in 1955 met hulp van het Marshallplan werd gebouwd. De reusachtige, aan de Stichting STAR toebehorende stoomloc, deed vroeger in de voormalige DDR dienst en is vandaag de ster bij STAR. Op zaterdag en zondag reden regelmatig historische treinen die altijd goed bezet waren. Met een dagkaart van 18 euro kon men onbeperkt alle treinen gebruiken, er vond een modelspoormarkt plaats, een modelspoorclub uit Delft toonde een enorme N-modulbaan en diverse kleine en grote stoomtractoren reden hun rondjes. Bovendien legden bij het station ook nog enkele historische schepen aan en zelfs een antieke dorsmachine kon in bedrijf worden bezichtigd. Talrijke vrijwilligers zorgden ervoor dat Stadskanaal onder Stoom eens te meer een succes werd en vlekkeloos functioneerde. Al met al een geslaagd evenement, dat ook komend jaar in het derde septemberweekend weer zal plaatsvinden.

De "grote STAR" voorziet de kleine stoomreservelocomotief van stoom.

De dieselloc WD33 (NS 162) kwam in 1944 met de invasie op het strand van Normandië naar Europa.

Mooi gestileerd en passend bij het tijdperk.

De modelspoorclub uit Delft toonde een enorme N-modulebaan.

Diverse kleine stoomtractoren reden hun rondjes.

De antieke dorsmachine in gebruik.